Sınav Kaygısı Olan Çocuğa Nasıl Yaklaşmalıyım? Bir Genç Yetişkinin Gözlemleri
Sınav kaygısı… Her öğrencinin hayatında karşılaştığı bir şey, değil mi? Ama bazıları için bu kaygı gerçekten yıkıcı olabiliyor. Ben de, İstanbul’da yaşayan, gündüzleri ofiste çalışan, akşamları blog yazan biriyim. Çocukken ben de sınavlardan korkardım. Hatta hatırlıyorum, bazen sınav öncesi o kadar gergindim ki, karnım ağrıyordu. Bugün hala, iş yerindeki stresli günlerin sonunda bazen o eski kaygıyı hissediyorum. Peki, bir çocuğun sınav kaygısını nasıl anlamalı ve nasıl yaklaşmalıyız? İşte bu sorunun cevabını kendi gözlemlerimle ve deneyimlerimle anlatmak istiyorum.
Sınav Kaygısının Kökenleri
Sınav kaygısının kökenlerine indiğimizde, aslında çok basit bir şeyle karşılaşıyoruz: baskı. Çocuklar, öğretmenlerinden, ailelerinden, toplumdan büyük beklentilerle karşılaşabiliyorlar. Hani deriz ya, “Başarı önemli ama rahat olman da önemli.” Ama bu söz, ne yazık ki çocuklar için her zaman geçerli olmuyor. Ailelerin bazen bilinçsizce yüklediği başarı baskısı, bir çocuğun sınavlara yaklaşımını tamamen değiştirebilir.
Mesela ben çocukken, annem hep “Sınavlar hayatın dönüm noktalarıdır, doğru bir şekilde geçmelisin,” derdi. O kadar baskı yapmasa da, o cümleler her zaman kafamda yankılanırdı. Hala hatırlıyorum, sınav öncesi gece, yatakta dönüp durur, rahat uyuyamazdım. Bu kadar kaygı ile yetişen bir çocuğun gelecekte sınavlarda da rahat olması zor olur. Peki, bu durumu nasıl düzeltebiliriz? İşte burada devreye giren yaklaşım çok önemli.
Sınav Kaygısı Olan Bir Çocuğa Nasıl Yaklaşmalı?
Sınav kaygısı olan bir çocuğa yaklaşırken, öncelikle duygusal zekamızı devreye sokmalıyız. Bir çocuğun kaygısını yok saymak veya küçümsemek, onun duygusal olarak daha fazla gerilmesine neden olabilir. “Sadece sınav, ne var bunda?” demek, bu sorunun çözümüne katkı sağlamaz. Aksine, çocuğu yalnız hissettirebilir ve kaygısı büyüyebilir.
Bir gün, işyerimden sonra bir arkadaşımın çocuğuyla sohbet etme fırsatım olmuştu. Çocuk, sınavlara çalıştığını ama her defasında başarısız olduğunda korktuğunu söylemişti. Çocuk çok tatlıydı ama bir o kadar da üzgündü. O an, bu kaygıyı yalnızca ona anlatılacak bir şey olarak görmedim. Kendime sordum: “Acaba ben de bu yaşta olsaydım, böyle bir durumda ne hissederdim?” Sonra, bu durumu biraz daha anlamaya çalışarak, ona nasıl destek olabileceğimi düşündüm.
1. Empati Kurun ve Dinleyin
İlk adım, empati kurmaktır. Çocuğun hislerini anlamaya çalışmak, kaygısını daha derinlemesine anlamanızı sağlar. “Bunu başaramam,” diyen bir çocuğa, “Neden böyle düşünüyorsun?” diye sormak çok önemlidir. Onun hislerini ve korkularını anlamak, ona yalnız olmadığını hissettirebilir.
2. Gerçekçi Beklentiler Oluşturun
Bir çocuğun sınavdan düşük alması, dünyayı yıkmak anlamına gelmez. Çocuğa, başarısız olmanın aslında bir öğrenme süreci olduğunu göstermek gerekiyor. Benim de geçtiğimiz yıl bir iş sunumunda yaptığım hatalar, çok değerli dersler çıkarmamı sağladı. Hataların, kaygıdan kaçmak yerine onları öğrenme fırsatı olarak görmek gerekir. Çocuğa da sınavlar sadece bir değerlendirme aracıdır, hayatı şekillendiren bir şey değildir diye anlatmak önemlidir.
3. Uygulamalı Çalışma ve Destek Sunun
Sınav kaygısı, genellikle hazır olmama duygusundan gelir. Çocuklar, sınavlara yeterince çalışmadıklarını düşündüklerinde kaygı artar. Burada yapılması gereken şey, onlara etkili çalışma yöntemlerini öğretmek. Çocuğun hazırlık sürecini daha planlı ve verimli hale getirmek, kaygıyı azaltabilir. Kendi deneyimlerimden hatırlıyorum, okul zamanlarında başarılı olduğum dersler, aslında benzer bir çalışmayı düzgün planlayarak yapmamla oldu. Hangi konularda eksik olduğumu tespit edebilmek, kaygıyı büyük ölçüde düşürür.
4. Sınavın Ötesinde Bir Yaşam Sunun
Son olarak, sınav kaygısını azaltmak için sınavın her şey olmadığını anlatmak gerekir. Benim çevremdeki bazı arkadaşlarım, sadece akademik başarıya odaklanmışlardı ve bu onların hayatını daraltıyordu. Gerçek dünyada başarı, sınav notlarından çok daha fazlasını içeriyor. Çocuğa, sadece sınavda başarılı olmanın değil, mutlu olmanın ve sağlıklı bir hayat sürmenin de önemli olduğunu anlatmalıyız.
Sonuç: Sınav Kaygısı ile Sağlıklı Bir Yüzleşme
Sınav kaygısı, günümüzde çok yaygın bir durum ve çocukların bu kaygıyla başa çıkabilmesi için onları doğru bir şekilde desteklemek oldukça önemli. Unutmayalım ki, her çocuk farklıdır ve onlara yaklaşım şeklimiz de bu farklılıkları dikkate alarak olmalıdır. Bir çocuğun kaygısını, sadece “Sınav kaygısı olan çocuğa nasıl yaklaşmalıyım?” sorusunu sorarak anlamak ve çözüm üretmek yetmez; aynı zamanda duygusal destek de sunmamız gerekir. Bu, sadece bir sınav sürecinden geçmek değil, çocuğun gelecekteki yaşamına dair sağlıklı bir yaklaşım geliştirmesini sağlamakla ilgilidir.